Ostvarivanje prava osoba s invaliditetom je nezamislivo bez servisa podrške ili usluga u zajednici, koje čine preduslov i sastavni dio samostalnog života. Postulati filozofije samostalnog života ne postavljaju u središte invaliditet, već psihološke i fizičke barijere koje društvo postavlja i često rigidne strukture podrške koje onda to društvo nameće kao pomoć.
Samostalni život je filozofija pristupa invaliditetu i potrebama osoba s invaliditetom (OSI), koja se u osnovi razlikuje od tradicionalne filozofije rehabilitacije. Da bi govorili o samostalnom životu moramo govoriti o preduslovima samostalnog življenja, a posebno moramo uzeti u obzir principe na kojima počiva samostalni život. Radi se o principima: izbora, samostalnog donošenja odluka, kontrole, odgovornosti i prava na grešku. Kada se ispoštuje pomenutih pet principa onda se može govoriti o filozofiji samostalnog života i u tom trenutku svako društvo i država može govoriti o tome da je omogućila i ispoštovala osnovna ljudska prava osoba s invaliditetom.
Da bi osobe s oštećenjem vida imale mogućnost da žive po principima samostalnog života, neophodno je da država preduzme različite mjere, poput uvođenja novih servisa podrške, prepoznatim upravo kroz “druge usluge”, među kojima je servis “videći/a pratilac/teljka”. Videći/a pratilac/teljka je vrsta asistencije, pratnje namijenjene osobama s oštećenim vidom, koji ima sličnosti, ali i specifičnih razlika u odnosu na ostale vrste asistencije. Možemo ga definisati kao pojednostavljeni oblik personalne asistencije, jer ne predviđa sve uslove koje zahtijeva personalna asistencija, kao što je nužnost rada jednog asistenta sa jednim korisnikom, grupe potreba za koje se pruža podrška, odnosno aktivnosti za koje je zadužen pratilac/teljka.
Cilj servisa “Videći/a pratilac/teljka” je- da pruži podršku osobama s oštećenim vidom, prije svega u samostalnom kretanju, što dovodi do socijalizacije, inkluzije u društvu, povećanju samopouzdanja i motivacije za aktivno učešće u društvenom životu uključujući motivaciju za traženjem posla i zaposlenjem, a što sve zajedno smanjuje nivo kućne institucionalizacije ovih osoba koja je prisutna u značajnom obimu.
Videći/a pratilac/teljka podrazumijeva pružanje pomoći osobi s oštećenjem vida (korisniku/ci) od strane druge osobe (videćeg/e pratioca/teljke) u samostalnom kretanju za obavljanje aktivnosti koje u svakodnevnom životu ne može obaviti bez pomoći drugog lica ili bi ih obavljala znatno sporije i uz puno napora, a nekada i uz veće finansijske troškove.
Naime, usljed nepostojanja programa obuke za korišćenje bijelog štapa, nepostojanje stručnjaka, peripatologa, koji bi izvršili obuku za samostalno kretanja, nepostojanje obuke za samostalno kretanje kao jedne vrste servisa podrške, prisutnosti velikog broja prepreka i barijera u okruženju koje obeshrabruju osobe oštećenog vida da kao samouke krenu u korišćenje bijelog štapa, osobe oštećenog vida nemaju preduslove za samostalno kretanje.
Postoje tri moguća načina samostalnog kretanja osoba oštećenog vida:
• Kretanje uz pomoć bijelog štapa, za šta je potrebna obuka koja nije razvijena u Crnoj Gori;
• Kretanje uz pomoć psa vodiča, za koji je preduslov poznavanje tehnike kretanja sa bijelim štapom, a usluga nije sistemski prepoznata u vidu finansiranja i posve neophodan, treći, način
• Kretanje uz pomoć videćeg/e pratioca/teljke.
Osim podrške u samostalnom kretanju kao ključne, videći/a pratilac/teljka je pojedinac koji pomaže osobama oštečenog vida i u zadovoljavanju određenih kućnih i socijalnih potreba. Videći/a pratilac/teljka omogućava osobama s oštećenjem vida da dobiju spoljnu podršku kojom kompenzuju stvari koje im se čine teške ili nemoguće u samostalnom životu, posebno zbog vrste i nivoa prepreka nametnutim od društva, a s kojima se suočavaju. Usluga Videći/a pratilac/teljka se definiše prema specifičnim i individualnim potrebama svakog korisnika, koju on sam definiše i obučava svog pratioca/teljku kako da na najbolji način asistira, prati u zadovoljenju potreba.
Tekst je kreiran u okviru projekta: “Jednakošću do dostojanstvenog života OSI u Crnoj Gori“, koji sprovodi Savez slijepih Crne Gore u partnerstvu sa Udruženjem za podršku osobama sa invaliditetom Bijelo Polje, a finansira Evropska unija kroz podršku za civilno društvo (CSF) i Ministarstvo javne uprave, digitalnog društva i medija Crne Gore.
S poštovanjem,
SAVEZ SLIJEPIH CRNE GORE
Ul. Njegoševa br.6, 81000 Podgorica
Tel: +382 (0)20 665 368, fax: +382 (0)20 665 377
E mail: savezslijepihcg@gmail.com
http://www.ss-cg.org/ , http://www.zaposliosi.me/
