Savez slijepih Crne Gore, povodom ovogodišnjeg Međunarodnog dana osoba s invaliditetom (3. decembra), želi da članstvu i široj javnosti predstavi najvažnija dostignuća, ali i izazove koji su obilježili prethodnih 365 dana.
Među važnim i ohrabrujućim pomacima izdvajamo činjenicu da je, u jednoj fazi, konačno završen proces usvajanja Zakona o jedinstvenom vještačenju invaliditeta. Takođe, usklađeno je više zakonskih tekstova koji se neposredno odnose na ovu oblast. Ipak, veliki broj pitanja koja će biti obuhvaćena procesom vještačenja ostavljen je da se naknadno definiše podzakonskim aktima, što kod nas izaziva određenu bojazan u pogledu metodologije koja će se primjenjivati.
Smatramo, i snažno ćemo se zalagati za to, da se stepen podrške osobi s invaliditetom ne procjenjuje isključivo prema nivou njene zavisnosti od druge osobe, već jednako i prema njenom učešću u društvenom životu: da li je aktivna i radno angažovana, uključena u druge oblike društvenog aktivizma, sport, kulturu i slične aktivnosti.
Na listi problema koji i dalje ostaju izrazito prisutni izdvajamo fizičku nepristupačnost okoline, usluga i prevoza, kao i nedostatak servisa podrške za sve osobe s invaliditetom. Pored toga, i dalje su nedovršeni procesi izborne reforme, kao i zakonskog definisanja i prepoznavanja reprezentativnih organizacija OSI, koje bi trebalo da dobiju poseban društveni status – status organizacija od opšteg društvenog značaja.
Posebno ističemo i događaje iz marta ove godine, kada je pokret osoba s invaliditetom bio primoran da organizuje građanski protest radi očuvanja prava po osnovu rada i prava na subvencije zarada. Taj protest spriječio je donošenje zakona koji bi ozbiljno degradirao prava zaposlenih OSI i umanjio njihove subvencije. Jedinstvo pokreta OSI tada se pokazalo kao snažna društvena vrijednost, koja, vjerujemo, mora biti prepoznata i u budućnosti od strane institucija i svih ključnih aktera. Samo partnerskim odnosom moguće je graditi inkluzivno i pravedno društvo za sve njegove članove i članice.
Zaključujemo da se i ovog 3. decembra 2025. godine može govoriti o umjerenoj stagnaciji u mnogim oblastima života i prava OSI, kao i o neusklađenosti svakodnevne prakse sa jasno definisanim principima Konvencije UN o pravima osoba s invaliditetom. Iskreno se nadamo da o tome nećemo govoriti narednog “trećeg decembra”.
