Reforma sistema socijalne i dječje zaštite otpočela je, može se reći, usvajanjem Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti 2013. godine. Tim zakonom je prvi put prepoznato i garantovano pravo na usluge socijalne i dječje zaštite. Cilj uvođenja usluga u sistem socijalne i dječje zaštite jeste težnja da se sa, do tada dominantnog, zbrinjavanja i pomoći u prevazilaženju nepovoljnih situacija prepozna pravo i potreba za uslugama koje znače boravak i funkcionisanje u zajednici. Tako su članom 62 Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti definisane usluge podrške za život u zajednici koje obuhvataju aktivnosti koje podržavaju boravak korisnika u porodici ili neposrednom okruženju. Usluge podrške za život u zajednici su: dnevni boravak/centar, pomoć u kući, stanovanje uz podršku, svratište, personalna asistencija, tumačenje i prevođenje na znakovni jezik i druge usluge podrške za život u zajednici.
Član 63. definiše savjetodavno-terapijske i socijalno-edukativne usluge koje obuhvataju savjetovanje, terapiju, medijaciju, SOS telefon i druge usluge s ciljem prevazilaženja kriznih situacija i unaprjeđivanja porodičnih odnosa.
Član 64. definiše smještaj kao uslugu, a ova usluga podrazumijeva boravak korisnika: na porodičnom smještaju-hraniteljstvu, porodičnom smještaju, u ustanovi, u prihvatilištu – skloništu i u drugim vrstama smještaja. Smještaj može biti privremeni, povremeni i dugotrajni.
Član 71 definiše usluge neodložne intervencije, a koje se usluge pružaju radi osiguranja bezbjednosti u situacijama koje ugrožavaju život, zdravlje i razvoj korisnika i obezbjeđuje se 24 sata dnevno. Usluge neodložne intervencije pruža CSR uz obaveznu saradnju sa drugim nadležnim organima i službama. Servisi podrške ili usluge podrške za život u zajednici treba da pomognu u povećanju nivoa nezavisnosti OSI i potpunom ostvarivanju njihovih prava. Dakle, svrha servisa podrške nije samo zadovoljavanje potreba, već se prije svega odnosi na očekivane ishode samostalnosti i upravljanja sopstvenim životom, uz što manje oslanjanje na druge, te uživanje širokog dijapazona ljudskih prava, sa što manje restriktivnosti i ograničenja koja inače postoje, nametnuta od društva. U tom smislu, u praksi, servisi podrške često služe ne samo većoj samostalnosti OSI, nego upravo prethodno – kao mehanizam prevazilaženja unutrašnjih i spoljnih prepreka. Za razliku od usluga podrške za život u zajednici koje predstavljaju preduslov samostalnog života, druge usluge socijalne i dječje zaštite pomažu adekvatnijem funkcionisanju, zadovoljavanju potreba, samoprihvatanju i samoodređenju, zaštiti i oporavku od nasilja i sl.
Prema Analizi licenciranih pružalaca usluga u oblasti socijalne i dječije zaštite u Crnoj Gori, na dan 31.12.2020, u 9 od 25 crnogorskih opština, što je više od 1/3 opština u Crnoj Gori, nijesu identifikovani licencirani pružaoci usluga. Konkretno, licenciranih pružalaca usluga nema u opštinama: Andrijevica, Gusinje, Kolašin, Petnjica, Plužine, Tuzi, Šavnik, Ulcinj i Žabljak. To ipak ne znači nužno da građanima ovih opština nije dostupna ni jedna od usluga koju pružaju licencirani pružaoci. S tim u vezi, važno je imati u vidu da pojedine usluge koje obezbjeđuju licencirani pružaoci mogu prevazilaziti lokalni nivo, odnosno mogu biti pružane i korisnicima iz drugih opština, ili obuhvatati korisnike na nivou cijele Crne Gore.
Nešto drugačija perspektiva dobija se pomjeranjem fokusa na raspodjelu usluga za koje su se licencirali pružaoci iz različitih sektora, gdje se može zapaziti da u strukturi usluga preovladavaju usluge koje obezbjeđuje državni sektor, 30 usluga, odnosno 53,6% ili više od 1/2 od ukupnog broja usluga obezbjeđenih od strane licenciranih pružalaca. Pri tome, usluge za čije pružanje su se licencirale nevladine organizacije takođe imaju primjetan udio u strukturi usluga, 24 usluge ili 42,8% od ukupnog broja usluga obezbjeđenih od strane licenciranih pružalaca pruža nevladin sektor, što potencira značaj nevladinog sektora u aktuelnoj ponudi usluga i razvoju novih usluga.
Podacima govore da su u strukturi usluga najzastupljenije usluge podrške za život u zajednici, koje obuhvataju preko ½ usluga.
U strukturi usluga koje obezbjeđuje državni sektor najbrojnije su usluge podrške za život u zajednici i usluge smještaja (koje zajedno obuhvataju 96,7% usluga unutar ovog sektora), dok su u strukturi usluga za čije pružanje su se licencirali pružaoci iz NVO sektora najviše zastupljene usluge podrške za život u zajednici i savjetodavno-terapijske i socijalno- edukativne usluge (koje zajedno obuhvataju 87,5% usluga unutar ovog sektora).
Evidentno je da su usluge podrške za život u zajednici dominantne u sjevernom regionu, gdje čine preko 2/3 svih usluga, dok u primorskom i središnjem regionu ove usluge predstavljaju tek nešto više od 1/2 usluga u ukupnoj strukturi usluga.
Tekst je kreiran u okviru projekta: “Jednakošću do dostojanstvenog života OSI u Crnoj Gori“, koji sprovodi Savez slijepih Crne Gore u partnerstvu sa Udruženjem za podršku osobama sa invaliditetom Bijelo Polje, a finansira Evropska unija kroz podršku za civilno društvo (CSF) i Ministarstvo javne uprave, digitalnog društva i medija Crne Gore.
Takođe, tekst na engleskom možete pročitati i preuzeti u nastavku – Državni sektor obezbjeđuje usluge smještaja
S poštovanjem,
SAVEZ SLIJEPIH CRNE GORE
Ul. Njegoševa br.6, 81000 Podgorica
Tel: +382 (0)20 665 368, fax: +382 (0)20 665 377
E mail: savezslijepihcg@gmail.com
http://www.ss-cg.org/ , http://www.zaposliosi.me/
