Savez slijepih Crne Gore je nevladina, neprofitna organizacija osoba s invaliditetom, koja okuplja oko 1000 osoba oštećenog vida, a koje su učlanjene u osam lokalnih organizacija slijepih. Naše lokalne organizacije pokrivaju područje svih 21 opština u našoj zemlji
Savez je osnovan 11. aprila 1947. godine na Cetinju, a sadašnje sjedište je u Podgorici – Njegoševa 6. Upisan je u registar nevladinih udruženja kod Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave Crne Gore dana 18.02.2000. pod rednim brojem 477.
Savez ima svoje rukovodne, izvršne i nadzorne organe, stalna i povremena radna tijela, Predsjednika i Izvršnog direktora
Administrativne, finansijske i druge profesionalne poslove, obavlja Stručna služba, koju čine osam zaposlenih (polovina zaposlenih u Stručnoj službi Saveza su žene), angažovani stručnjaci, kao i jedan broj volonterskih funkcionera, saradnika i drugih aktivista
Struktura, odnosi i funkcionisanje Saveza slijepih Crne Gore utvrđeni su Statutom kao osnovnim pravnim aktom i nekoliko Pravilnika, kao što su: Pravilnik o sistematizaciji i unutrašnjoj organizaciji stručne službe, Pravilniku o naknadama i drugim zaradama i drugi Pravilnici.
Rad Saveza odvija se po godišnjem Programu i Finansijskom planu, koje utvrđuje Skupština kao najviši organ Saveza.
Do 2000. godine, savez je imao status Udruženja građana i imao je sistemski riješeno finansiranje od strane države. Ta činjenica rezultirala je uspostavljanje značajnih ustaljenih aktivnosti koje je uz manje ili više modifikacija sprovodio dugi niz godina. Nakon promjene statusa u nevladinu organizaciju, prestalo je sistemsko finansiranje, ali zahvaljujući angažovanju na prikupljanju sredstava na konkursima za projekte nevladinih organizacija i dijelom sopstvenim prihodima održan je kontinuitet u funkcionisanju organizacije.
U prethodnih preko 70 godina Savez je naročito radio na:
– pružanju podrške i pomoći pri zapošljavanju;
– nabavci i distribuiranju tiflotehničkih pomagala na račun Fonda PIO, a kasnije Fonda zdravstva i to onih koje je država kroz ova dva sistema finansirala;
– omogućavanju besplatnog ili pod povoljnim uslovima, odmora na moru ili planini;
– organizovanju velikog broja kulturnih događaja na kojima su učestvovale osobe oštećenog vida, kao što su književne večeri, koncerti, izložbe ručnih radova i slično;
– organizovanju sportskih aktivnosti i takmičenja, među kojima je u proteklom periodu održano 57 šahovsko i 47 atletskih prvenstava osoba sa oštećenim vidom;
– izdavanju brajevih i audio časopisa, među kojima je najznačajniji audio časopis „Zvučna revija“, koja izlazi već 42 godine kao mjesečni časopis. Ovaj časopis je ranije izdavan na audio kasetama, a od prije nekoliko godina na CD-u u mp3 formatu.
Osim navedenih aktivnosti, Savez je tokom cijelog perioda postojanja stavljao veliki akcenat na međunarodnu saradnju. Savez je član Evropskog i Svjetskog Saveza slijepih, ima predstavnike u nekoliko komisija Evropskog Saveza slijepih, a jedan je i od članova Balkanskog konsultativnog odbora koji egzistira unutar Evropskog Saveza više od dvije decenije.
Savez slijepih Crne Gore u partnerstvu sa Organizacijom slijepih za Nikšić, Šavnik i Plužine sprovodi projekat „Zapošljavanje osoba sa invaliditetom kroz inovativno zanimanje i razvoj preduzetničkog duha“. Projekat je podržan od strane ZZZCG, a trajaće 12 mjeseci.
Savez slijepih veoma predano radi na poboljšanju ambijenta za brže i lakše zapošljavanje ne samo osoba oštećenog vida, već i osi. Kao krovna organizacija, koja u svom sastavu ima osam lokalnih organizacija sa oko 1000 članova i članica, vodeća je po broju novo-zaposlenih svojih članova među organizacijama osoba sa invaliditetom u Crnoj Gori. S tim u vezi, Savez trenutno zapošljava 16 osoba sa invaliditetom, a kroz prethodne projektne aktivnosti 50-60 % učesnika je pronašlo zaposlenje. U tom cilju i ovaj projekat, otvaranje pržionice kafe, potpuno inovativno radno mjesto za osobe sa invaliditetom, koje će se baviti mljevenjem kafe, pakovanjem, kasnije i distibuiranjem iste. Opšte je poznato da je zapošljavanje, a posebno zapošljavanje osoba sa oštećenim vidom, i osi, krajnje uslovljeno ekonomskim stanjem u društvu.
Cilj našeg projekta jeste stvaranje uslova za veću zapošljivost osoba sa invaliditetom, i prilagođavanje uslovima na tržištu rada, radi njihovog lakšeg zapošljavanja.Ciljna grupa su svršeni srednjoškolci, i nezaposlene osobe oštećenog vida, osi koje će proći program obuke za rad u pržionici kafe.
Glavne aktivnosti biće usmjerene na:
1.Pružanje podrške osobama oštećenog vida, osi za razvijanje ličnog samopouzdanja, unaprjeđivanje nivoa znanja i vještina relevantnih za tržište rada;
2.Stvaranje uslova za ravnopravnost i konkurentnost osoba oštećenog vida, osi na tržištu rada, zapošljavanje osoba oštećenog vida, osi;
3.Kreiranje društvenog miljea u kojem će se osobe oštećenog vida, osi, osjećati korisno i ispunjeno, podizanje svijesti društvene zajednice
Kroz projekat će biti uključeno šest osoba sa invaliditetom, od čega će četiri osobe sa invaliditetom biti zaposlene na period od sedam mjeseci, dok će nakon završetka realizacije projekta, dvije osobe nastaviti radni angažman na period od devet mjeseci.
Predloženi projekat predviđa niz aktivnosti koje treba sprovesti kako bi se osigurala promocija sprovođenja projekta. Dijeljenje ličnih uspješnih priča o stimulaciji uključivanja na tržište rada nezaposlenih osoba i stimulisanje budućih sličnih akcija. Ukupno 5 radio prezentacija, 5 tv prezentacija, 5 newsletter članaka, i završna konferencija će doprinijeti vidljivosti projekta.
„Zapošljavanje osoba sa invaliditetom kroz inovativno zanimanje i razvoj preduzetničkog duha“
Obuka za rad u pržionioci kafe
Teorijski dio
Upoznavanje sa osnovama na polju pečenja kafe
Pečenje je tehnološki postupak toplotne obrade pri kojoj je medijum za prenos toplote – vazduh, nasuprot prženju, kod koga je medijum za prenos toplote jestivo biljno ulje ili mast, stoga je ispravno reći pečenje, a ne prženje kafe.
Sirova kafa ima oštar i trpak ukus. Zelenim zrnima kafe nedostaju boja i karakteristična aroma koje su zastupljene kod pečene. One se formiraju u toku procesa pečenja. Miris i ukus kafe su njena najvažnija svojstva i možemo ih osjetiti tek posle pečenja zrna kafe. Ulje kafe, čiji je udio oko 10% u pečenom zrnu, nosi najviše aroma kafe. Tokom pečenja stvaraju se i ujednačavaju aromatičnost, kisjelost i druge komponente ukusa i arome kafe kako bi se došlo do željenog ukusa.
Aroma se stvara od kompleksa koji je mješavina isparljivih komponenata, dok neisparljive komponente određuju kisjelost, gorčinu i „stegnut“ ukus.
U odnosu na stepen pečenja kojim se dobijaju odgovarajuća željena svojstva kafe postoje različiti načini pečenja kafe:
Kafa koja je tamno pečena, ali ne toliko da postane izrazito tamno braon boje. Zrna kafe ovakvim pečenjem postaju blago nauljena, pikantna su i daju kisjelo slatkast ukus pečene kafe. Ovakvom vrstom pečenja kafa dobija svijetlo braon boju cimeta, ukus lješnika. Svijetlim pečenjem kafe ona dobija i najveću kisjelost. “Američko“ pečenje kafe. Dobija se kestenjasta boja kafe koja ima ukus karamele. To je srednje pečena kafa
Kafa je tamno braon boje bez uljanih tragova na površinskoj opni kafe. Ukus ovako pečene kafe je na prelazu od karamele ka čokoladi. Ovako pečena kafa je manje kisjela od ostalih. “Bečko“ pečenje kafe. Kafa poprima tamno braon boju i primjećuju se uljani tragovi na površini zrna. Ima prepoznatljiv ukus tamno pečene kafe.
“Francusko“ pečenje kafe. Veoma tamno pečena kafa sa velikom količinom ulja na površini zrna, gorkog ukusa i dominantnom jakom aromom. Ovo je takozvano tamno pečenje. ”Italijansko“ pečenje kafe. Ovako se dobija crna boja kafe na čijim se zrnima nalazi veliki procenat ulja. Stvara ukus pregorele kafe koja je u isto vrijeme jaka i gorka. Espresso pečenje kafe namijenjeno za kafu koja se priprema u espresso aparatima. Ovo je tamno pečenje kafe.
Vrlo lako pečenje – Sjeverna Amerika. Nešto jače pečenje – Francuska i Holandija.
Jako pečenje – Srednji Istok i Balkanske zemlje
Stepen pečenje zrna kafe može se definisati i prema boji zrna:
S obzirom na to da ovako ispečeno zrno bojom podsjeća na cimet, nosi naziv i “cimetno pečenje”. Lako ispečena kafa je blago kisjelog i slatkastog ukusa. Prilikom upotrebe grublje se melje i tipično se koristi za tzv. ”filter kafu”.
Srednjim pečenjem se dobija zrno izrazitije smeđe boje. Najčešće se koristi za kuvanje tzv. “turske kafe“. Posle pečenja, površina zrna je uljasta, što se odražava na aromu, koja je izražena i prijatna, dok je napitak dobijen od ovako pečene kafe u osnovi neutralnog ukusa.
Ovim postupcima pečenja dobija se zrno izrazito tamne, skoro crne boje sa sjajnom površinom od izlučenog ulja. I napitak dobijen od ovako pečenog zrna je tamno smeđe boje. To pečenje se koristi za dobijanje “espresso“ kafe, pa nosi naziv i ’’espresso“ pečenje. Zanimljivo je zapaziti da espresso kafa sadrži znatno manje kofeina od polazne kafe, zbog njihovog termičkog razlaganja, zahvaljujući vrlo intenzivnoj termičkoj obradi.
Upoznavanje sa pržionikom, mlinom, pakericom
Upoznavanje sa opremom, i načinom rukovanja sa istom.
Korisnici su upoznati sa vrstama sirove kafe
Korisnici su upoznati sa aromom kafe
Korisnici su upoznati sa načinima pečenja kafe
Korisnici su upoznati sa pržionikom, mlinom, pakericom
Korisnici će uz savladavanje ovog znanja moći da pređu na drugi nivo obuke, praktični dio.
Prva, odnosno početna faza pečenja zrna kafe je endotermna i u ovoj fazi se smanjuje vlažnost zrna, tj. ovo je faza sušenja. Mijenjaju se miris i boja sirovog zrna; boja se mijenja od zelene, preko nježno žućkaste boje hljeba, do žućkaste, a slabi «zelenkasti» mirisi sirove kafe se transformišu u duboku prožimajuću aromu.
Prava faza toplotne obrade (pečenja) kafe predstavlja kritični nivo u proizvodnji, zelena zrna se izlažu toploti sa sobne temperature do 220C ili više, zrno ekspandira i kompletno mu se mijenja složena hemija arome.
Druga faza je prava faza. U ovoj fazi dolazi do kompleksnih pirolitičkih promjena. Hemijska struktura zrna se drastično mijenja, dolazi do otpuštanja velike količine ugljen-dioksida i nekoliko stotina supstanci koje se udružuju u jedinsvenu aromu kafe. Zrno mijenja boju u tamno braon. U početku je proces egzoterman. Reakcije pirolize dostižu maksimum na 190-210°C, kada proces postaje endoterman i dolazi do oslobađanja isparljivih komponenata. Reakcije ponovo postaju egzotermne na 210°C. Karakteristična aroma i ukus kafe se razvijaju tokom procesa pečenja kao rezultat pirolitičkih reakcija i obavezno je proces pečenja podesiti adekvatno, u zavisnosti od toga koji tip kafe se peče. Navedeno se odnosi na vrijeme i temperaturu pečenja, koje je dovoljno da dođe do navedenih reakcija, bez pregorijevanja zrna i opasnosti od negativne promjene ukusa i mirisa . Stepen pečenja se može pratiti preko boje zrna, gubitka mase, ukusa i arome ili preko hemijskih promjena pojedinih komponenti. Pržioničar kombinuje elemente zračenja toplote i vrućeg vazduha, zapremine vazduha, brzine, temperature, vremena, koji su svi međusobno povezani, kako bi otkrio najbolja aromatična svojstva koja kafa nosi u sebi. Zato je vještina pržioničara veoma važan dio procesa stvaranja dobre crne kafe. Vrijeme pečenja, na svakom nivou ciklusa pečenja, može da varira, a ukupno vreme pečenja zavisi od željenih karakteristika krajnjeg proizvoda.
Završna faza brzog hlađenja da se zaustave egzotermne reakcije koje se dešavaju tokom pečenja. Za ovu fazu se koriste vazduh ili voda kao rashladni agensi. Izlazeći iz pržionika, uzorci se hlade komprimovanim vazduhom koji prekida pirolitičke reakcije. Za hlađenje se koriste vazduh ili voda, a smatra se da je najbolja kafa koja se naglo ohladi vodom. Pečeni uzorci se pakuju pod vakuumom u ambalažu od PE ili PS i aluminijuma, da bi se izbjegli gubici arome i kontaminacija iz spoljašnje sredine. Nakon toga idu na skladištenje do upotrebe.
Količina toplote koja se prenosi na zrna tokom pečenja je vrlo uticajan parametar za proces. Na količinu toplote se može uticati kontrolom temperature i vremena pečenja. Boja zrna je direktno povezana sa krajnjom temperaturom pečenja: viša temperatura uzrokuje tamniju boju, pa boja zrna može da se iskoristi kao indikator završetka reakcije. Boja pečenja je obično opisana kao svijetla, srednja ili tamna. Vrijeme pečenja je obično oko 40min i to je uobičajno vrijeme pečenja u Brazilu, ili kraće vrijeme pečenja oko 90s koje se primjenjuje za dobijanje visoko prinosnih kafa. Vrijeme pečenja utiče na reakcije unutar zrna: duže vrijeme pečenja uzrokuje veću gorčinu kafe. Pošto kratko vrijeme ne može da utiče na završetak svih reakcija pirolize, rezultat pečenja kafe pri kratkom vremenu je kafa sa nerazvijenim organoleptičkim karakteristikama kafe. Za vrijeme procesa pečenja u periodu od 11 do 12-og minuta se razvija stotine aroma. U ovom vremenskom razdoblju svaki trenutak daje novu nijansu arome. Toplota uzrokuje rast zapremine zrna kafe. Veoma zanimljiv dio procesa pečenja je trenutak kada kafa oslobađa ugljen-dioksid koji uzrokuje eksploziju ćelija. Pritisak u ćelijama kafe tada iznosi i do 26 bara. Ovo je proces dobro poznat pržioničarima kao kokičavi prasak. Iskusni pržionicari mogu pržiti kafu samo pomoću sluha. Tokom procesa pečenja oslobađa se ulje pojavljujući se u središnjem žljebu zrna i dajući mu sjaj. Smanjuje se kisjelost i šećer, a gorčina je naglašena na kraju procesa pečenja. Pri procesu pečenja dolazi i do smanjenja vlage i gubitka težine, ali ispečena kafa teži da povrati izgubljenu vlagu, upijajući je iz vazduha.
Rad na pržioniku, mlinu i pakerici
Upoznavanje korisnika sa tri faze procesa pečenja kafe
Korisnici mogu samo proći tri faze pečenja kafe, napraviti kafu i različite tipove kafe
Metode rada:
Metoda usmenog izlaganja, metoda praktičnog rada, metoda demonstracije
Materijalni uslovi:
Prostor opremljen pržionikom, mlinom, pakericom i drugim propratnim elementima potrebnim za realizaciju obuke, poput aspiratora, ventilatora, vage za mjerenje i par posuda.
Kadrovski uslovi:
Stručnjak iz područja prženja kafe sa najmanje 2 godine iskustva.
U okviru projekta uključeno je šest osoba sa invaliditetom koje prolaze program obuke za rad u pržionici kafe. Uspješno su prošla dva mjeseca trajanja obuke, a naši polaznici su zadovoljni ukazanom prilikom i radom.
“Prijavila sam se za projekat, jer mi je potreban posao. Dopada mi se ideja projekta. Obuka nije teška.”
“Radio sam kao kuvar. Mislim da ću se dobro snaći, i da ću naći zaposlenje.”
“Izuzetno sam zadovoljna radom, organizacijom, i nadam se da ću imati priliku i da radim.”
Obuka će trajati još dva mjeseca, nakon čega će četiri osobe sa invaliditetom biti zaposlene na period od sedam mjeseci, dok će nakon završetka realizacije projekta, dvije osobe nastaviti radni angažman na period od devet mjeseci.
Projekat finansiran od strane ZZZ kroz Poziv „Profesionalna rehabilitacija, aktivna politika zapošljavanja i zapošljavanje lica sa invaliditetom
Podgorica, 01.11.2019. godine
