10 godina od stupanja na snagu Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom u Evropskoj uniji istražujemo kakav je napredak postignut i šta tek treba činiti
Prije 10 godina, Ujedinjena Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom stupila je na snagu na nivou Evropske unije (EU). Evropska unija je jedina organizacija za regionalnu integraciju koja je ratifikovala Konvenciju. Ovo je prelomno i pokazuje globalno vođstvo, pritom je dovelo do velikih promjena u načinu na koji se prava osoba sa invaliditetom tretiraju na međunarodnom, nacionalnom i na nivou Evropske unije.
10 godina je važna prekretnica. Ali kako 100 miliona osoba sa invaliditetom u Evropi može da posvijedoči, potpisivanje Konvencije nije dovoljno. Dok osobe sa invaliditetom ne dobiju ista prava kao i drugi, isti nivo zaposlenosti, obrazovnog dostignuća, socijalne inkluzije, prava na putovanje, rad i studiranje u Evropskoj uniji, kao i ostali, ako žive samostalno i uključeni su u zajednicu, Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom je još uvijek u toku.
Sledeća Strategija Evropske unije za prava osoba sa invaliditetom prilika je za izgradnju temelja za potpunu primjenu Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom na nivou Evropske unije.
“Uticaj Kovida 19 na osobe sa invaliditetom promijenio je sve. Diskriminacija, izuzimanje i osiromašenje osoba sa invaliditetom u Evropi, je stavljeno u veoma oštar fokus. Sve osobe sa invaliditetom koje su izgubile svoje živote, članove porodice, sredstva za život, kontakt sa prijateljima, porodicom, i njihova mreža podrške zahtjeva od nas, od institucija Evropske unije da u potpunosti transformišemo svoj rad tako da uključuje i osobe sa invaliditetom.
Neće više biti izgovora. Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom na snazi je 10 godina – vrijeme je da se uvjerimo da se zakoni usvajaju i sprovode, da su osobe osposobljene, a sredstva se ulažu. Predstojeća Strategija za prava osoba sa invaliditetom trebalo bi da postavi temelje istinskoj ravnopravnosti osoba sa invaliditetom u Evropi”, kaže predsjednik Evropskog foruma za osobe sa invaliditetom Yannis Vardakastanis.
Potrebno je nadograditi važna dostignuća kako bi ta prava postala stvarnost.
Evo 10 razloga zašto nam je i dalje potrebna Konvencija:
Tvitujte svoje razloge pomoću heštega #CRPDEU10
1. Ništa o nama bez nas: Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom obavezala je vlade da na značajan način uključuju osobe sa invaliditetom u sva pitanja koja ih se tiču, putem organizacija koje ih zastupaju (NVOOSI). Koliko god strukturiran i predvidljiv, smislen dijalog još uvijek nedostaje i većina NVOOSI nema odgovarajuća sredstva za rad. Član 4.3 Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i Opšti komentar br.7 ključni su za traženje konsultacija i učešća organizacija osoba sa invaliditetom.
2. Pristupačnost: pristupačnost sve više postaje ključni aspekt informacionih i komunikacionih tehnologija zahvaljujući inicijativama EU kao što su Evropski zakon o pristupačnosti ili Direktiva o veb pristupačnosti. Osobe sa invaliditetom mogu lakše da pronađu pristupačne uređaje, poput računara ili pametnih telefona, ali se i dalje suočavaju sa velikim preprekama u pristupačnosti izgrađenog okruženja, transportnih usluga ili svakodnevnih proizvoda, poput, npr.kućnih aparata. Osobe sa invaliditetom su i dalje u većem riziku od nanošenja štete tokom vanrednih situacija, jer su hitne javne informacije i komunikacija sa namjenskim kontakt brojevima i dalje često nepristupačne. Članovi 9 i
2.1 Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i Opšti komentar br.2 zahtjevaju od EU da preduzmu nešto.
3. Jednak tretman: osobe sa invaliditetom zaštićene su od diskriminacije u oblasti zapošljavanja i stručnog osposobljavanja kroz antidiskriminaciono zakonodavstvo EU.
Do danas, EU ne zabranjuje diskriminaciju zasnovanu na invaliditetu u pristupu obrazovanju, zdravstvu i pristupu imovini i uslugama. Potrebno je da EU zabrani diskriminaciju zasnovanu na invaliditetu u svim oblastima života. Član 5 Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i Opšti komentar br.6 polažu osnovne obaveze kako bi se osigurala jednakost i nediskriminacija svih osoba sa invaliditetom.
4. Ženska prava: žene i djevojke sa invaliditetom i dalje se suočavaju sa većim rizikom nasilja od ostalih žena, većom diskriminacijom od muškaraca sa invaliditetom u pristupu zaposlenju, obrazovanju i zdravstvu, a izložene su kršenju ljudskih prava poput prisilne sterilizacije. Član 6. Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i Opšti komentar br.3 primoravaju EU da učini više.
5. Nezavisni život: procjenjuje se da oko 1,5 miliona ljudi u EU i dalje živi u institucijama. Uprkos činjenici da uredbe EU zabranjuju ulaganje u institucionalnu njegu, mi nemamo pravila koja sprečavaju ulaganje sredstava u obnavljanje postojećih institucija radi poboljšanja njihove energetske efikasnosti ili u izgradnju novih ustanova za njegu koje ostaju institucionalne prirode. Kovid 19 nas je svirepo podsjetio na opasnosti sa kojima se osobe sa invaliditetom suočavaju u institucijama i trebalo bi da djeluje kao katalizator akcije. Član 19 Konvencije i Opšti komentar br.5 detaljno opisuju šta bi države trebale upostaviti da bi nezavisan život postao realnost.
6. Zdravstvo je prvenstveno odgovornost nacionalnih vlada, pri čemu EU igra pomoćnu ulogu. Međutim, u preduzetim akcijama, uključujući i one tokom pandemije Kovid 19, malo ili nimalo pažnje se pružalo osobama sa invaliditetom. Član 11 i član 25 Konvencije zahtijevaju da EU obezbijedi inkluzivni odgovor na hitne slučajeve i pristup zdravstvenoj zaštiti svim osobama sa invaliditetom.
7. Sloboda kretanja i program Evropske razmjene: postigli smo veliki napredak u zakonu o pravima putnika u EU. Međutim, ovaj zakon ne osigurava spontano i nezavisno putovanje, ne pokriva gradski prevoz ili autobuse na kratke relacije i još uvijek dozvoljava, u nekim okolnostima, odbijanje ukrcavanja na brodove osoba sa invaliditetom. Napravljena je kartica Evropske unije za osobe sa invaliditetom, ali je dostupna i priznata samo u 9 država članica. Ne dozvoljava osobama sa invaliditetom da im se invaliditet prizna u različitim državama članicama. Član 20 Konvencije zahtijeva
ličnu mobilnost sa najvećom mogućom nezavisnošću za osobe sa invaliditetom.
Mladi sa invaliditetom su nedovoljno zastupljeni u EU programima za mlade, poput programa razmjene Erasmus +, gdje je manje od 2,5% učesnika sa invaliditetom.
Nedovoljna finansijska podrška, neprenosivost usluga, nepristupačnost i nedostatak informacija o dostupnim mjerama za osobe sa invaliditetom predstavljaju prepreke za osobe sa invaliditetom. EU bi trebalo da obezbijedi dostupnost informacija, dovoljno finansijske podrške da omogući učesnicima sa invaliditetom da učestvuju na jednakoj osnovi, kao i druge mlade osobe, u tim programima EU. To je osnova prema članu 20 i članu 24 Konvencije.
8. Primjena Konvencije: Prava osoba sa invaliditetom sada su uključena u mnoga nova polja politika, a institucije EU više pažnje posvećuju Konvenciji. Prvi put smo, 2019, vidjeli postavljanje Povjerenika za zaštitu ravnopravnosti. Međutim, zaista je važno da EU uspostavi jedinicu za zaštitu prava osoba sa invaliditetom i sveobuhvatni plan za koordinaciju sprovođenja Konvencije. Ovaj mehanizam se zahtijeva članom 33 Konvencije.
9. Izvan EU: obaveze EU u okviru Unije nisu uvijek iste kao i izvan Unije. Ona mora da obezbijedi koherentnost između unutrašnjih politika prema osobama sa invaliditetom i onoga što radi u spoljnim akcijama širom svijeta. Npr.nikakav novac EU ne bi trebalo koristiti za izgradnju nepristupačne infrastrukture ili finansiranje institucija u zemljama koje nisu članice EU. EU mora biti partner sa organizacijama osoba sa invaliditetom u zemljama u kojima razvija projekte i osigurati da su svi programi i projekti EU dostupni i inkluzivni. Ovo je ključni aspekt člana 32 Konvencije o međunarodnoj saradnji.
10. Odgovornost i izvještavanje: EU i sve države članice obavezale su se na Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom. Ovo je istorijsko dostignuće. Međutim, EU i 6 država članica nisu ratifikovale Opcioni protokol, što znači da osobe sa invaliditetom ne mogu da podnesu žalbe međunarodnom komitetu stručnjaka. Pored toga, neke zemlje ne izvještavaju na vrijeme Komitete za prava osoba sa invaliditetom Ujedinjenih nacija, pa izbjegavaju da se vrši pregled njihovih rezultata. Član 25 Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom zahtjeva brzo izvještavanje svih država koje su ratifikovale Konvenciju.
Izvor: https://www.edf-feph.org/10th-year-anniversary-of-the-crpd-in-the-eu-and-10-reasons-
why-we-still-need-the-convention/
Prevela: Jovana Dragašević
