Birači oštećenog vida neposredno diskriminisani uz povredu prava tajnosti glasanja prilikom korišćenja šablona za glasanje na lokalnim izborima u trinaest crnogorskih opština održanim 23. oktobra 2022. godine, ocjenjuje institucija Zaštitnika.
Pritužbom, Savez slijepih Crne Gore je Izbornoj komisiji Glavnog grada i opštinskim izbornim komisijama u opštinama Bar, Bijelo Polje, Budva, Danilovgrad, Žabljak, Zeta, Kolašin, Plav, Plužine, Pljevlja, Rožaje i Tivat na čijem području su održani lokalni izbori, 23. oktobra 2022. godine, stavio na teret neposrednu diskriminaciju i povredu prava tajnosti glasanja birača oštećenog vida, prilikom korišćenja šablona za glasanje.
U pritužbi je istaknuto da je na lokalnim izborima održanim, 23. oktobra 2022. godine, primjena šablona za glasanje osoba oštećenog vida pokazala da on ima određene, ozbiljne nedostatke, te da ga treba što hitnije unaprijediti. Takođe, ukazano je da je DIK na sjednici, održanoj 23. marta 2022. godine razmatrao i usvojio inicijative Saveza slijepih Crne Gore i Udruženja mladih sa hendikepom Crne Gore i 7. aprila 2022. godine, izmijenio Pravila o određivanju i uređenju biračkih mjesta i o mjerama kojima se obezbjeđuje tajnost glasanja (“Službeni list Crne Gore”, br. 011/16, 076/17 i 033/22) i Pravila o jedinstvenim standardima za izborni materijal (“Službeni list Crne Gore”, br. 015/14, 005/22 i 033/22), te da je potom uputio akt svim opštinskim izbornim komisijama i naložio im da obrate pažnju na izmijenjene odredbe navedenih podzakonskih akata i neophodnost njihove primjene, kako bi se obezbqedili uslovi za samostalno i tajno glasanje osoba s invaliditetom.
U ispitnom postupku, Zaštitnik je zatražio od opštinskih izbornih komisija na čiji rad se pritužba odnosi izjašnjenje na navode iz pritužbe. Po zahtjevu za izjašnjenje postupile su: Izborna komisija Glavnog grada, Opštinska izborna komisija Rožaje, Opštinska izborna komisija Bar i Opštinska izborna komisija Bijelo Polje. Nakon toga, Zaštitnik je opštinskim izbornom komisijama koje nijesu postupile po zahtjevu Zaštitnika uputio ponovni zahtjev (urgenciju) za dostavljanje tog izjašnjenja, bez daljeg odlaganja. Nakon upućene urgencije traženo izjašnjenje dostavile su: Opštinska izborna komisija Danilovgrad, Opštinska izborna komisija Tivat i Opštinska izborna komisija Plav.
Ostale opštinske izborne komisije ni nakon upućene urgencije nijesu dostavile tražena izjašnjenja.
Na osnovu rezultata ispitnog postupka. Zaštitnik je mišljenja da je u cjelini posmatrano na lokalnim izborima koji su održani 23.oktobra 2022. godine, bilo propusta prilikom upotrebe šablona za glasački listić, koji su birače oštećenog vida stavili u nejednak položaj u poređenju sa drugim licima.
U postupku kod Zaštitnika, skoro polovina opštinskih izbornih komisija na čiji se rad pritužba odnosi nije se izjasnila na navode iz iste, ni nakon upućenih urgencija. Nedostavljanjem traženih izjašnjenja, te opštinske izborne komisije su propustile da eventualno argumentovano opovrgnu pritužbene navode.
Zaštitnik posebno ukazuje da problemi sa kojima su se pojedine izborne komisije suočile prilikom obezbjeđivanja adekvatnih šablona za glasački listić, a na koje su u ispitnom postupku iste ukazivale ne predstavljaju dovoljno objektivno i razumno opravdanje za nepovoljno postupanje prema biračima oštećenog vida. Ovakvi i drugi problemi moraju se pravovremeno i efikasno riješavati kako bi birači oštećenog vida biračko pravo mogli ostvarivati bez diskriminacije na bazi jednakosti sa drugima.
Stoga je u situaciji kada je osobama oštećenog vida na diskriminatornoj osnovi uskraćeno pravo na tajnost glasanja sasvim jasno da oni ne mogu na bazi jednakosti sa drugima, koristiti svoje aktivno biračko pravo, odnosno ne mogu slobodno izabrati svoje predstavnike, ocjenjuju iz institucije Zaštitnika. Imajući u vidu sve navedeno, a posebno fundamentalni značaj načela zabrane diskriminacije i sveobuhvatnost pitanja koja su razmatrana u ovom postupku, Zaštitnik preporučuje Opštinskim izbornim komisijama na koje se pritužba odnosi:
– da u svim budućim slučajevima dosljedno primjenjuju relevantne nacionalne i međunarodne propise, radi ostvarivanja biračkog prava lica sa invaliditetom bez diskriminacije i na bazi jednakosti sa drugima.
Mišljenje na engleskom možete pročitati i preuzeti u nastavku – Mišljenje
Mišljenje u cjelini možete preuzeti u nastavku: Mišljenje Ombudsmana, pol život, 20.06.2023.
